Đột Quỵ Não, Nguyên Nhân, Triệu Chứng và Cách Sơ Cứu

Đột quỵ não là gì?

Đột quỵ não (hay tai biến mạch máu não) là tình trạng một phần não bộ đột ngột bị tổn thương khi mạch máu nuôi dưỡng phần não đó bị tắc (thiếu máu não cục bộ, nhồi máu não, chiếm khoảng 85%) hoặc bị vỡ (xuất huyết não, chiếm 15%)².

Khi đột quỵ xảy ra, cung cấp máu cho nãobộ bị gián đoạn hoặc bị giảm, làm giảm hoặc mất nguồn oxy và dinh dưỡng cho mô não. Khi đó một phần não bắt đầu chết đi nhanh chóng và gây tổn thương não³.

Nguyên nhân và biểu hiện lâm sàng:

Các nguyên nhân thường gặp đột quỵ²: đột quỵ có nhiều nguyên nhân và cơ chế bệnh sinh, thường gặp do các yếu tố gồm xơ vữa mạch máu (rối loạn lipid máu), tăng huyết áp (yếu tố nguy cơ quan trọng nhất),đái tháo đường, rối loạn nhịp tim (rung nhĩ), vỡ dị dạng mạch máu não bẩm sinh, thuyên tắc mạch, hút thuốc lá, béo phì..v.v Các biểu hiện lâm sàng thường gặp trong đột quỵ^2,3:

Đau đầu dữ dội
Đột ngột nhìn không rõ, thị lực giảm dần
Yếu, liệt nửa người
Méo miệng
Tay bị tê mỏi, khó cử động, khó thao tác
Đột ngột tê cứng ở mặt, tay, chân
Nói ngọng bất thường, môi lưỡi bị tê cứng, miệng mở khó
Rối loạn ý thức, mê man
Rối loạn trí nhớ, không nhận biết được người xung quanh

Cách sơ cứu người bị đột quỵ:

Khi gặp tình huống đột quỵ não, cơ thể bệnh nhân sẽ xuất hiện ngay 4 dấu hiệu đặc trưng sau đây³. Chúng ta có thể dễ dàng ghi nhớ được bởi vì các yếu tố trên có thể ghép trong một từ dễ nhớ là “NHANH”, trong tiếng Anh là “FAST” và thực hiện quy trình sơ cứu sau đây^3,4,5.

Bước 1: Nới lỏng quần áo để nạn nhân thoáng khí

Bước 2: Kiểm tra hô hấp và mạch đập của nạn nhân.

Bước 3: Đặt đầu bệnh nhân nghiêng sang một bên để lấy ra hết dị vật làm thông thoáng đường thở, sau đó ngửa đầu và nâng cằm.

Bước 4: Kiểm tra nhanh các dấu hiệu của đột quỵ theo “quy tắc FAST” ³:

Mặt (Face): 2 bên mặt không đối xứng nhau hoặc một bên mặt bị xệ xuống.
Tay (Arm): Bệnh nhân có cảm giác tê bì trên da hoặc không cảm nhận được sự đau, nóng hay lạnh, tay bệnh nhân rơi xuống khi cố gắng cử động nâng tay.
Nói (Speech): bệnh nhân không nói được hoặc lời nói không rõ, không hiểu người khác nói gì
Thời gian (Time): Khi ghi nhận được các dấu hiệu trên, cần phải gọi ngay xe cấp cứu để đưa bệnh nhân đến bệnh viện ngay để được khám và điều trị kịp thời, giảm thiểu di chứng đột quỵ.

Khi thực hiện sơ cứu cho bệnh nhân, bạn cần phải thật sự bình tĩnh.

✔ NÊN

Trường hợp 1: Nếu bệnh nhân bất tỉnh, ngưng tim ngưng thở hãy tiến hành ngay hồi sức tim phổi đến khi xe cấp cứu đến.
Trường hợp 2: Nếu bệnh nhân còn tỉnh táo, mạch và nhịp thở ổn định, ngửa đầu nâng cằm, nới lỏng quần áo và liên hệ ngay trung tâm cấp cứu (115).

🗶 KHÔNG NÊN

Không cho bệnh nhân ăn hay uống bất cứ thứ gì
Nếu bệnh nhân có biểu hiện yếu liệt chi, thì hạn chế di chuyển họ Không tự ý cho bệnh nhân uống bất kỳ loại thuốc gì.

Cách sơ cứu đột quỵ não

Để nắm rõ cách sơ cứu người bị đột quỵ hiệu quả nhất, mời bạn theo dõi chi tiết cách xử lý qua video clip hướng dẫn 2 phút sơ cứu by Generali!

Tài liệu tham khảo

Bae HJ, Yoon DS, Lee J, Kim BK, Koo JS, Kwon O, Park JM. In-hospital medical complications and long-term mortality after ischemic stroke. Stroke. 2005 Nov;36(11):2441-5. doi: 10.1161/01.STR.0000185721.73445.fd.
Murphy SJ, Werring DJ. Stroke: causes and clinical features. Medicine (Abingdon). 2020 Sep;48(9):561-566. doi: 10.1016/j.mpmed.2020.06.002. Stroke: First aid, Mayo Clinic. Nguồn: https://www.mayoclinic.org/first-aid/first-aid-stroke/basics/art-20056602
The ABCDE Approach, Reuscitation Council UK. Nguồn: https://www.resus.org.uk/library/abcde-approach
Instruction for first aid for stroke at home, Vinmec hospital. Nguồn: https://www.vinmec.com/en/news/health-news/general-health-check/instructions-for-first-aid-for-stroke-at-home/

(*) Bài viết đã được tư vấn bởi Bác sĩ chuyên khoa 1, Nguyễn Tất Thành, nguyên bác sĩ Bệnh viện Nhi đồng 2, hiện công tác viện nghiên cứu y khoa Woolcock và đại học Sydney, Úc.