Bác sỹ Thạc - Trưởng khoa Tâm lý, Bệnh viện Nhi đồng 1 cho hay trong 10 trường hợp trẻ đến tư vấn tâm lý mỗi ngày tại Bệnh viện Nhi đồng 1 thì có khoảng 2-3 trẻ có tình trạng chậm nói, chủ yếu ở độ tuổi 2-3 tuổi.

Vậy cách dạy trẻ tập nói hiệu quả là như thế nào? Cùng Generali tìm hiểu về các cột mốc giao tiếp quan trọng ở trẻ nhỏ cũng như những biện pháp hữu hiệu trong việc dạy con tập nói qua bài viết sau.

Những cột mốc phát triển kỹ năng giao tiếp của trẻ nhỏ mà cha mẹ cần biết

Khi nào em bé bắt đầu nói chuyện? Khi nào em bé sẽ nói từ đầu tiên? Sau đây là những cột mốc giao tiếp của trẻ nhỏ mà cha mẹ cần biết:

Từ khi sinh ra tới khi được 5 tháng tuổi: Trẻ sẽ phát ra âm thanh khi được cha mẹ trò chuyện để thể hiện niềm vui hoặc tức giận thông qua những âm thanh khác nhau (như cười, khúc khích, khóc hoặc cáu kỉnh)

Từ 6 đến 11 tháng tuổi: Trẻ hiểu được từ “không”, có thể bập bẹ nói các từ không có nghĩa như “ba, ba, ba” hoặc “ma, ma, ma” hoặc “da, da, da”. Trẻ cũng có thể giao tiếp bằng cử chỉ hoặc khẩu âm, lặp lại âm thanh của cha mẹ. Một số trẻ nói được từ đầu tiên.

Từ 12 đến 17 tháng tuổi: Trẻ trả lời được một số câu hỏi đơn giản bằng cử chỉ hoặc hành động, nói được 2 đến 3 từ để gọi người hay đồ vật, cố gắng bắt chước các từ đơn giản và có vốn từ từ 4 đến 6 từ.

Từ 18 đến 23 tháng tuổi: Trẻ có vốn từ vựng lên tới 50 từ, nhưng thường không nói được rõ ràng. Trẻ có thể hỏi tên các loại thực phẩm phố biến, tạo ra các âm thanh như tiếng động vật, bắt đầu ghép từ và sử dụng đại từ. Trẻ cũng có thể nói những cụm từ đôi trong giai đoạn này.

Từ 2 đến 3 tuổi: Trẻ biết các đại từ như “con”, “bạn”, “cô”, biết các từ miêu tả sự vật như “to” hoặc “vui”, sử dụng được câu có 3 từ. Việc nói chuyện của con cũng trở nên chính xác hơn và có thể trả lời những câu hỏi đơn giản.

Tuy nhiên bạn cũng nên nhớ rằng mỗi em bé có một tốc độ phát triển khác nhau nên cần cách dạy bé tập nói cũng khác nhau, một vài bé có thể nói sớm hơn và một số trẻ sẽ nói chậm hơn. Nghiên cứu của Unicef (Quỹ Nhi đồng Liên Hợp Quốc) cũng cho thấy việc trò chuyện tương tác giữa người lớn và trẻ nhỏ có liên quan mật thiết đến thành tích học tập của con, do đó, cha mẹ đóng một vai trò quan trọng trong việc dạy con tập nói.

Các biện pháp đơn giản và hiệu quả để dạy con tập nói

Các chuyên gia trong lĩnh vực giáo dục và sức khỏe cho trẻ em đã chỉ ra rằng việc cha mẹ trò chuyện nhiều với con trong 3 năm đầu đời sẽ giúp trẻ có được chỉ số IQ cao và kỹ năng nhận thức tốt khi trưởng thành. Sau đây là một số cách giúp cha mẹ dạy con tập nói:

1. Cha mẹ nên thường xuyên tương tác với con. Bạn có thể chơi cùng con, sử dụng trí tưởng tượng của bản thân để chơi trò diễn kịch ngay cả khi con chưa hiểu. Đồng thời, hãy quỳ xuống để bạn và con có cùng một chiều cao, nhìn sâu vào mắt con và yêu cầu con làm điều tương tự.
2. Bạn cũng nên đọc thơ, hát những bài hát hoặc đồng dao với âm điệu lặp đi lặp lại như một thói quen hàng ngày.
3. Cho con lắng nghe và bắt chước các âm thanh có trong tự nhiên hoặc ở môi trường xung quanh như tiếng nước chảy vào bồn tắm, tiếng mèo kêu hay tiếng gió thổi qua kẽ lá.
4. Khuyến khích trẻ nghe nhạc và âm thanh nhưng nên hạn chế cho trẻ sử dụng thiết bị điện tử. Cha mẹ có thể bật đài phát thanh để có tiếng nói chuyện và nhạc nền, điều này sẽ kích thích trẻ tốt hơn vì con sẽ tập trung vào âm thanh thay vì nhìn vào hình ảnh.
5. Cha mẹ cũng có thể cho con tiếp xúc với các ngôn ngữ khác. Mặc dù trẻ có thể không hiểu, tuy nhiên các nghiên cứu đã cho thấy những em bé được tiếp xúc với nhiều hơn một ngôn ngữ sẽ phát triển các kỹ năng nhận thức, điều hành và cảm xúc xã hội tốt hơn.

Những dấu hiện cho thấy con có thể mắc chứng chậm nói

Chậm nói là khi trẻ nhỏ của bạn không đạt được bất kỳ cột mốc nào trong tiến trình phát triển nói tiếng như đã đề cập ở trên. Đây có thể là dấu hiệu của rối loạn chậm nói. Khi được 18 tháng tuổi, nếu con có biểu hiện chậm nói, bạn nên đưa con đi kiểm tra để được điều trị tương ứng.

Dấu hiệu chậm nói rõ ràng nhất là tới thời điểm 36 tháng, con vẫn không thể nói những từ đơn giản nhất (như ba ba, da da,…) và do đó con không chú ý đến những điều cha mẹ nói hoặc làm.

Hãy là một bậc cha mẹ chủ động

Não bộ của trẻ sơ sinh hình thành hơn 1 triệu kết nối thần kinh mới mỗi giây, vì vậy, một trong những điều quan trọng nhất để dạy con tập nói đó là cha mẹ nên nói chuyện với trẻ, ngay cả khi con chỉ có thể thủ thỉ, càu nhàu hoặc bập bẹ. Hãy trò chuyện với con nhiều hơn và luôn giữ tinh thần chủ động và duy trình cách dạy con tập nói hiệu quả, trẻ sẽ thoát khỏi chứng chậm nói trong một thời gian ngắn!